3. Xalq hərəkatı Fənn-Sinif: Azərbaycan tarixi - IX sinif Sualların sayı: 25 Ödəniş: Pulludur (Hal-Hazırda PULSUZDUR) Çar Rusiyasının müstəmləkəçilik siyasətinə qarşı XIX əsrin 30-cu illərində baş vermiş üsyanların iqtisadi səbəbi: Çar məmurlarının özbaşınalığı Komendant idarə üsulu Vergi və mükəlləfiyyətlərin artırılması Milli və dini zülm Köçürmə siyasəti Çar Rusiyasının müstəmləkəçilik siyasətinə qarşı XIX əsrin 30-cu illərində baş vermiş üsyanların sosial səbəblərini müəyyən edin:1.Çar məmurlarının özbaşınalığı2.Komendant idarə üsulu3.Vergi və mükəlləfiyyətlərin artırılması4.Yerli hakim təbəqənin siyasi və torpaq hüquqlarının məhdudlaşdırılması5. Milli və dini zülm6.Zorakı köçürmə siyasəti 4,5,6 1,2,3 2,3,4 3,4,5 1,3,5 Rusiya imperiyasının işğal etdiyi Şimali Azərbaycanın digər bölgələrindən fərqli olaraq öz daxili müstəqilliyini saxlamışdı: Qazax və Şəmşəddil distansiyası Car-Balakən camaatları Yelizavetpol dairəsi Şəki əyaləti Quba əyaləti İndiki Balakən, Zaqatala, Qax rayonunun bir hissəsini əhatə edirdi: Qazax distansiyası Yelizavetpol dairəsi Car-Balakən camaatları Şəmşəddil distansiyası Şəki əyaləti Qafqazın baş hakimi Car-Balakən camaatlarının daxili müstəqilliyini ləğv etdi: Car - Balakən ərazisindən rus qoşunlarının çıxarılmasını tələb etdiklərinə görə Dağlıların azadlıq mübarizəsində onlara hərbi yardım etdiklərinə görə Dağlılara qarşı mübarizədə çarizmə kömək etmədiklərinə görə Bütün borcun ödənilməsi tələbinə müsbət cavab almadığına görə Varşavadakı müsəlman alayına atlılar göndərməkdən imtina etdiklərinə görə "Müvəqqəti idarə" yaradıldı: Quba əyalətində Lənkəran əyalətində Bakı əyalətində Yelizavetpol dairəsində Car - Balakən dairəsində XIX əsrin 30 - cu illərində üsyan baş vermiş ərazilərdən biri deyil: Car - Balakən Lənkəran Qarabağ Şəki Quba Şəki üsyanına rəhbərlik edirdi: Şeyx Şaban Hacı Məhəmməd Hacı Murtuz Məşədi Məhəmməd Mir Həsən xan Car - Balakən üsyanına rəhbərlik edirdi: Şeyx Şaban Məşədi Məhəmməd Hacı Məhəmməd Mir Həsən xan Hacı Murtuz Lənkəran üsyanına rəhbərlik edirdi: Məşədi Məhəmməd Hacı Məhəmməd Şeyx Şaban Hacı Murtuz Mirhəsən xan Quba üsyanına rəhbərlik edirdi: Hacı Məhəmməd Məşədi Məhəmməd Şeyx Şaban Hacı Murtuz Mirhəsən xan XIX əsrin 30 - cu illərində baş vermiş üsyanlar yönəlmişdir: İri feodallara qarşı Ali ruhanilərə qarşı Müstəmləkəçilərə qarşı Ağalara və bəylərə qarşı İnzibati - ərazi dəyişikliklərinə qarşı Quba üsyanı digər üsyanlardan fərqlənirdi: Üsyan başçılarının yerli bəylərdən ibarət olmasına görə Əhatə dairəsinə və üsyançıların sayına görə Daha uzun müddət davam etməsinə görə Qalib gəlməsinə görə Məğlub olmasına görə Xronoloji ardıcıllığı müəyyən edin:1.Quba üsyanı2.Lənkəran üsyanı3.Şəki üsyanı4.Car - Balakən üsyanı 1,2,3,4 2,3,4,1 4,3,2,1 4,2,1,3 1,4,3,2 Mətndə bəhs olunan hadisə XIX əsrin 30 - cu illərində Azərbaycanda hansı üsyanın başlanma səbəbi idi:"Rusiya dövlətinə tabe olan ...... xanlığındakı kimi azğınlığa heç yerdə rast gəlmədim... polkovnik Korniyenkonun ədalətsizliyi və onları sıxışdırması haqqında əhalinin şikayətlərini eşitmək ağır idi... Vergini kim vermirdisə, yarımcan olana qədər döyürdülər, təkcə kişiləri yox, qadınları da döyürdülər. Köməksiz uşaqlar isə ətrafa qaçır, fəryad qoparırdılar... Xalqın hər şeyini alırdılar, ya da talan edirdilər" Quba Şəki Lənkəran Qarabağ Car - Balakən Car - Balakən üsyanını yatırmaq üçün Çar hökümətinin gördüyü tədbirlərdən biri deyil: Bölgəyə əlavə qüvvələr gətirməsi Üsyan rəhbərləri arasında ixtilaf salması Üsyançılara qarşı ağır toplardan istifadə etməsi Vergilərin azaldılması barədə vəd verməsi Üsyançı qüvvələri parçalaması Çar Rusiyasının Lənkəran bölgəsində həyata keçirdiyi tədbirlərdən biri deyil: Ali zümrənin nümayəndələri idarəçilik işlərindən uzaqlaşdırıldı Din xadimlərinin əhali içərisində nüfuzunu sarsıtdı Kəndlilərdən yığılan vergilərin miqdarı iki-üç dəfə artırıldı Xanlığı idarə etmək üçün "Hərbi şura"nın yaradılması Məmur özbaşınalığına göz yumdular Mətində verilmiş sözləri Şimali Qafqazda dağlı xalqların azadlıq hərəkatının başçısı Şeyx Şamil hansı bölgədəki üsyançı əhalisinə göndərdiyi məktubunda yazırdı: "Yadellilərin zülmündən qurtulmaq üçün bir çıxış yolu var, o da silahlı mübarizədir. Bizim etiqad və adətlərimizin yağılarına qarşı üsyan edin!Ruslar ona görə məndən nə isə tələb etmək gücündə deyillər ki, mən gecə-gündüz vuruşaraq bizim gücümüzün üstünlüyünü sübuta yetirdim. Boş vədlərə, kağızlara inanmayın, susmaq sizin üçün ölüm deməkdir! ” Car - Balakən Şəki Şirvan Quba Lənkəran XIX əsrin 30-cu illərində Şimali Azərbaycanda çarizmin müstəmləkə əsarətinə qarşı baş vermiş üsyanlar içərisində ən güclüsü: Quba üsyanı Şəki üsyanı Car - Balakən üsyanı Lənkəran üsyanı Zaqatala üsyanı Quba əyalətində üsyan üçün bəhanə oldu: Xanlıq dövründə vergidən azad olan maaflar üzərinə yenidən vergi və mükəlləfiyyətlər qoyulması Varşavadakı müsəlman alayına Quba əyalətindən atlı toplanması haqqında yayılan xəbər Quba əhalisinin malik olduğu daxili muxtariyyətin ləğv edilməsi Quba əyalətində həyata keçirilən xristianlaşdırma siyasəti Xan nəslindən olanların torpaqlarının zorla müsadirə edilməsi Quba əyalətində əhali hökumət nümayəndələrindən tələb edirdi:1.Komendantın və onun əlaltılarının işdən azad edilməsini2.Əyalətdəki rus qoşunlarının təcili çıxarılmasını3.Vergi və mükəlləfiyyətlərin azaldılmasını 4."Müvəqqəti idarə"nin ləğv edilməsini5.Atlı yığılmasının dayandırılmasını 1,2,3 2,3,4 1,3,5 3,4,5 1,4,5 Quba üsyanının gedişatında yaradılmışdır: Hərbi şura Müvəqqəti idarə Hərbi dairə rəisliyi Canişinlik sistemi Komendant idarə sistemi Göstərilənlər aiddir:1.Xanlıqlarda asayiş qoruyucusu idillər və qoşunun əsasını təşkil edirdilər. 2.Bunun müqabilində xan maafları vergilərdən azad edirdi Naiblərə Kəndxudalara Darğalara Maaflara Elbəyilərə XIX əsrin 30-cu illərində baş vermiş üsyanların məğlub olmasının əsas səbəblərindən deyil: Məhəlli xarakter daşıması İştirakçıların silahla pis təchiz olunması Qüvvələr nisbətindəki fərq Hökumətin üsyançılara qarşı nizami qoşun hissələrindən istifadə etməsi Dağlıların üsyançılara kömək etməməsi XIX əsrin 30 - cu illərində Quba üsyanını yatırdıqdan sonra çar Rusiyasının üsyançılara qarşı həyata keçirdiyi cəza tədbirlərindən biri: Hacı Məhəmməd Bakı Hərbi-səhra məhkəməsinin hökmü ilə dar ağacından asıldı Üsyana qatılmış kəndlilər təhkimli halına salındı Əhalinin xristianlaşdırılması sərtləşdirildi Kəndlilərin malik olduğu cizi torpaq sadələri də əllərindən alındı Üsyanın fəal üzvləri İrana sürgün edildi 12345678910111213141516171819202122232425 Düz Səhv Cavabsız Bal Nəticələri bilmək üçün, Paylaşmaq mütləqdir
